Blind Review Nedir?

Blind review nedir, single-blind review nedir, double-blind review nedir (tek ve çift kör değerlendirme nedir, kör hakem değerlendirmesi nedir), bir çalışma double-blind review sürecine nasıl hazırlanır, blind review sürecinin avantaj ve dezavantajları nelerdir gibi soruların yanıtlarını bu yazımızda vereceğiz.

Günümüzde, Elsevier, Springer gibi pek çok yayıncı kuruluşun neredeyse tüm dergilerinde single ya da double blind review sürecini kullandığını görmekteyiz. Peki bu blind review nedir? Bunu tanımlamadan önce çok kısa makale değerlendirme süreçlerine değinelim. Bir makale yazar ya da yazarları tarafından hazırlandıktan sonra bir dergiye gönderilir. Derginin en yetkili kişisi baş editörüdür. Baş editör makaleyi ilk incelemeden geçirir ve dergi konusuna uygun, dergide yayınlanacak potansiyelde olduğunu düşünürse birkaç hakeme gönderir. Hakemler makaleyi tüm detayları ile incelerler ve bir karar verirler. Bu karar kabul ret ya da düzeltme olabilir. Verdikleri bu kararı baş editöre iletirler. Baş editör de hakemlerin verdiği karara bağlı olarak nihai bir karar verir ve bunu yazara bildirir. Sonuç olarak, gördüğünüz gibi yazarla iletişimi baş editör kurmaktadır, benzer şekilde hakemlerle iletişimi de baş editör kurmaktadır. Makale değerlendirme süreciyle ilgili detaylı bilgi için şu yazımızı inceleyebilirsiniz. Makale Değerlendirme Süreci

Single Blind Review Nedir? 

Single blind review sürecinde manuskript dergiye yüklenirken yazara dair tüm bilgileri içerecek şekilde yüklenir. Yani çalışmanın hakemleri çalışmayı yapan yazarların kim olduğunu bilirler. Fakat çalışmanın yazarları hakemlerin kim olduğunu bilemezler. Özetle, tek taraflı bir anonimlik söz konusudur. Hakemler yazarlar için anonimdir. Bu sistemin amacı yazarın hakemlerle özel olarak iletişime geçip hakemleri etkilemesinin önlenmesidir. Fakat zaman zaman hakemin etik kuralları ihlal ederek yazarla iletişime geçmesi riski vardır. Çünkü yazarlara dair tüm bilgiler hakemlerde mevcuttur. Single-blind review sürecinde yazara ek bir iş düşmemektedir, çalışmasını olağan şekilde hazırlayıp sisteme yüklemelidir.

Double Blind Review Nedir? Bir Çalışma Double Blind Review Sürecine Nasıl Hazırlanır?

Double blind review, dilimize çift kör değerlendirme diye çevrilmektedir. Double blind review süreci en genel anlamda bir çalışmanın tamamen anonim olarak değerlendirilmesi sürecidir. Bu sistemde her şeyi bilen tek kişi editördür. Makalenin yazarları çalışmasını değerlendirecek hakemin kim olduğunu bilemez, buna ek olarak hakemler de kimin çalışmasını değerlendirdiğini bilemez. Böylece hakemlerin çalışmayı ön yargıyla değerlendirmesinin de önüne geçilmiş olur. Ayrıca yazar hakemleri bilmediği için hakemlere özel yollarla ulaşıp onları etkilemesi riski de ortadan kaldırılmış olur. Bu açıdan bakıldığında double blind review sürecinin objektif değerlendirmeyi sağladığı ve fırsat eşitliğini artırdığı söylenebilir. Çünkü hakemler çalışmanın kime ait olduğunu bilmeyecekleri için değerlendirmelerinde biraz daha tarafsız ve tutarlı olmaları beklenir. Çalışmanın sahibine karşı bir ön yargıları varsa bunun değerlendirme sürecini olumsuz etkilemesi engellenmiş olur.

Peki diyelim ki bir dergiye makale yükleyeceksiniz ve dergi sizden çalışmanızı double blind review sürecine uygun hazırlamanızı istedi. Bunu nasıl yapacaksınız. Bir çalışmayı double blind review sürecine hazırlama adımları şöyle sıralanabilir.

1) Çalışmadaki tüm kişisel bilgilerinizi kaldırın: Başlık altındaki isim soyisim, kurum, e-posta bilgileri vs. tamamen kalkmalıdır. Bu bilgiler manuskript’in dışındaki başlık sayfasında ve/veya kapak mektubunda verilebilir, çalışma sisteme yüklenirken ilgili bölümlere de zaten yazar bilgileri eklenecektir. Burada önemli olan manuskript’in kendisinin anonim olmasıdır, kapak mektubunda vs. tabii ki bir anonimlik beklenemez.

2) Çalışmada kendi çalışmanıza yaptığınız atıfları gözden geçirin: Çalışmanızda daha önce yaptığınız bazı çalışmalara atıf vermiş olabilirsiniz. Bu atıfları blind review sürecine uygun hale getirin. Örneğin, “2003 yılında yaptığımız çalışmada şu bulguları elde etmiştik” cümlesi yerine “Ali Veli (2003) yaptığı çalışmada şu bulguları elde etmiştir” cümlesini kullanın.

3) Destek bilgileri konusunda ne yapılması gerektiğine dergi sitesinden bakın: Bazı dergiler blind review manuskriptlerden destek bilgilerinin de tamamen kaldırılmasını istemektedir. Yani manuskriptteki “”Bu çalışma TÜBİTAK tarafından şu numara ile desteklenmiştir” gibi ifadelerin de kaldırılmasını, destek bilgilerinin makale yüklenirken sisteme girilmesini istemektedir. Bazı dergiler ise destek bilgilerinin manuskriptte kalması gerektiğini belirtmektedirler. Bu konuda ne yapmanız gerektiğine derginin sayfasından gerekli bilgilere ulaşarak karar verebilirsiniz.

Bu adımlardan sonra çalışmanız double blind review sürecine hazır demektir. Yine de bu konuda derginin ek talepleri varsa onları da derginin sitesinden okuyup yüklemeden önce gereğini yapmayı ihmal etmeyiniz.

Blind review süreçleri her ne kadar temelde objektifliği, etik olmayı ve fırsat eşitliğini savunan süreçler olsa da işleyişte sistemin aksaklıklarına dair eleştiriler de mevcuttur. Bazı bilim insanları kim ne yaparsa yapsın anonimliğin tam olarak sağlanamayacağını savunmaktadır. Bazı başka yazarlarsa single blind review sürecinin yararlı olduğunu ancak double blind review sürecinin tam tersi hakemlerde bir olumsuz etki oluşturduğunu ve çalışmayı okurken daha sert bir tutum sergilediklerini öne sürmektedir. Bu konuda ziyaretçilerimiz olarak sizin de bir yorumunuz varsa bunu aşağıdaki, yorum bölümünü kullanarak bizlerle paylaşmaktan çekinmeyiniz.