Akademik Çevirilerde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Türkiye, akademik kadro olarak oldukça geniş nüfusa sahip olan bir ülkedir. Bu akademisyenler, her sene birçok çalışmaya imza atmaktadırlar. Araştırmalarının daha geniş kitlelere ulaşmasını isteyen akademisyenlerimiz, sadece yurt içindeki değil yurt dışındaki birçok hakemli dergiye de makalelerinin yayınlanması için başvuruda bulunmaktır. Akademik çevirinin önemi burada kendisini gösterir.

Tam da bu noktada yurt dışındaki hakemli dergilerin hassas yaklaşımları sebebiyle bazen araştırmaların yayına girme süreci aksayabilmektedir. Bu yazılar bazen revize edilmesi için geri gönderilmekte bazen de o akademisyenin çalışmalarına olumsuz bakılmasını oluşturmaktadır.

Bu aksaklıklarla karşılaşmamak ve olumsuz bir akademik imaj oluşturmamak için akademik tercüme yaparken dikkat edilmesi gereken noktaları sizler için sıraladık. Akademik çeviri tavsiyeleri ve akademik çeviri programları hakkındaki püf noktalar bu yazımızda. İşte akademik çeviri yaparken dikkat edilmesi gerekenler;

Akademik Çevirinin İlk Kuralı: Dile Hakimiyet

Makale yazmak isteyen kişi öncelikle yazma becerisine sahip olmalıdır. Anadilimiz de bile yazı yazmak konusunda sıkıntılar yaşamaktayız. Bu sıkıntının sebebi ise yazdığımız dile olan hakimiyetimizden kaynaklanmakta.

Akademik makale çevirisi yapacak olan kişide bu yüzden yazma becerisinin yanında çevireceği dile de oldukça hakim olmak zorundadır. Dile yetkin olunmadan girişilecek en basit çeviri bile hatalar içereceği için çeviri diline hakim olmadan bu işe kalkışmak sizin için olumsuz sonuçlar doğurur. Çeviri için bir yardım alacak iseniz tercümanın o dile yetkinliğinden emin olun.

Konuya Hakimiyet

Akademik makaleler içerisinde uzmanlık alanı terimleri oldukça fazla bulunmaktadır. Çevirmenin hem çevireceği konuya hakim olması, hem de makaledeki terimlere aşina olması gerekmektedir. Konuya tam hakim olunmadığı halde girişilen makale çevirilerinin başarısızlık ile sonuçlanması muhtemeldir.

Tıp alanında bir çeviri ile edebiyat alanındaki çeviri aynı olmayacağı gibi sanat konulu bir makale ile mühendislik alanındaki bir konunun da içeriği elbette farklı olacaktır. Bu durumda sizler de konuya hakim olmayan bir tercümandan kesinlikle destek almayın çünkü hata yapması büyük olasıdır.

Kelime Seçimi

Makale tercümesi yapılırken kelime seçimlerine oldukça özen gösterilmesi gerekmektedir. Konuya ve dile hakim olmadan yapılan tercümelerde, kelime seçimlerinde yapılan hatalar makalenin anlam bütünlüğü bozabilmektedir.

Anlam bütünlüğü bozuk makalelerin ise mükemmeliyetçi hakemlerin onayından geçmesi olanaksızdır. Bu sebeple doğru kelime seçimi makale tercümesi yaparken oldukça dikkate alınması gereken bir diğer konudur.

Terim Çalışmaları

Tercümesi yapılacak olan makale içerisinde birçok uzmanlık terimi bulunacaktır. Özellikle tıbbi terimler, mühendislik terimleri, hukuki terimler ve benzeri alanlarda çeviriye başlamadan önce tercümesi yapılacak olan alanın terimlerine hakim olunduğundan emin olunmalıdır.

Kapsamlı bir terimler sözlüğünden yetkin olunsa dahi fikir alınması ihmal edilmemeli. O alandaki terimlerin karşılıklarına tam anlamıyla hakim olunmalıdır.

Makale Yazım Kuralları

Makale yazılırken dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli konu ise makale yazım kurallarıdır. Makale yazım kuralları üniversiteler arasında farklılık gösterebilmektedir. Bu sebeple tercüme yapacak kişi makale yazım kuralları hakkında bilgi sahibi olmalı ve makalenin gönderileceği yerin makale yazım kurallarını dikkate alarak tercüme işlemini gerçekleştirilmelidir.

Üslup

Yapılan çevirilerde üslup oldukça önemlidir. Her uzmanlık alanı farklı bir üsluba sahip olduğundan çevirmenin bu üsluplara hakim olması ve bu hakimiyetini akademik dil kullanma becerisi ile harmanlaması gerekmektedir.

Birçok yazarın yazdığı yazılardan artık üslubu akademik çevirilerce anlaşılmaktadır. Çeviri üslubu da bu noktada önemlidir. Şayet çevirilerde herhangi bir kimseden yardım almıyor iseniz o dildeki üslubunuz dahi bir süre sonra tanınacaktır. Çeviri yardımı alıyor iseniz de sürekli farklı tercümanlarla anlaşmak yine üslup sorununa yol açabilecektir.

Hedef Dilde Literatür Araştırması

Akademik makale çevirisine başlanmadan önce bu alanda yazılmış makalelere bakılarak üsluplarını araştırmak, yapılacak olan tercümede nasıl bir üslup kullanılması gerektiğine dair referans oluşturulmasına yardımcı olmaktadır.

Literatür taraması uzmanlık gerektiren ve hassas bir olaydır. Hem çeviri yapılan hem de çevirinin yapıldığı kaynakları incelemeden girişilen her makale büyük zaman kayıpları ve hatalar içerecektir.

Literatür Taraması Nedir – Literatür Taraması Nasıl Yapılır? yazımıza göz atarak literatür araştırması hakkında detaylı bilgiler edinebilirsiniz.

Akademik Dil Kullanımı

Bir makale tercümesi yapılırken akademik bir dil kullanılması gerekmektedir. Akademik dil de yazı yazabilmek ise gerçekten uzmanlık isteyen bir alandır. Bu noktada akademik dil hakkında yeterli bilgisi olmayan kişilerin akademik tercüme yapması pek başarılı sonuçlar doğurmamaktadır.

Yüksek Lisans ve Doktora eğitimi sürecinde iseniz bu konuda alacağınız eğitim ve bilgileri çok iyi değerlendirip ciddiye almayı unutmayın.

Metnin Okunması

Çeviriye başlanmadan önce çevirisi yapılacak olan makale bir defa baştan sona okunmalıdır. Bunu yaparak makale hakkında bir fikir edinilmiş ve konuya daha bir hakim olunmuş olur. Bu sayede ise birden çok anlama sahip olan kelimelerde hangi anlamı seçmeniz gerektiği konusunda daha kolay ve doğru bir şekilde karar verebilirsiniz.

Açıkçası daha kapsamlı bir çeviri için asıl metnin bir defa okunması yeterli olmayacaktır. İkincil kaynakların okunması ve ilgili konuda farklı araştırmaların yapılarak desteklenmesiyle birden fazla kez metin okunup çeviriye o şekilde başlanılabilir.

İmla Kuralları

Makale yazılarında imla hatalarına yer yoktur. Bu sebeple tercüme yapılırken de noktalama işaretlerine oldukça özen gösterilmesi gerekmektedir. Yurtdışına yollanan makalelerde yapılan en ufak bir imla hatası bile hakemlerin makaleyi askıya almasına veya reddetmesine sebep olabilmektedir. Böyle bir durumla karşılaşıldığında ise makalelerin yayınlanmasının reddedilmesi olasılığı oldukça yüksektir.

Bu sebeple yurtdışında yayınlanması için makalelerini yollayacak olan akademisyenlerimize, akademik makalelerinin tercümelerini bu alanda uzmanlaşmış ve güvenilir tercüman kadrosuna sahip platformlarda yaptırmaları tavsiye edilmektedir.

Ayrıca Makale Yazarken Dikkat Edilmesi Gereken 10 Şey ile Makale İçin Cover Letter yazımıza göz atarak Türkçe makale yazımı hakkında bilgi alabilir, akademik çeviri makaleleri için faydalanabilirsiniz.