Akademik İntihal Nedir? Hukuki Yaptırımı ve Cezası!

Bilimsel yayınlar söz konusu olduğunda en büyük yanlışlardan biri olan intihal beraberinde getirdiği ciddi cezalarla beraber oldukça önemlidir.

Peki, akademik intihal nedir? Sizin için araştırdık…

Akademik İntihal Nedir?

Lisansüstü eğitimle beraber başlanılan akademik kariyerde çalışmalar yaparken dikkat edilmesi gereken birçok nokta bulunmaktadır.

Bunlardan belki de en çok duyulan yanlışlardan biri de intihaldir. Akademik intihal nedir sorusunu beraber yanıtlayalım…

Akademik intihal ne demek sorusuna cevap verilecek olursa; Türk Dil Kurumu’na göre aşırma kelime anlamı taşımaktadır. Uygulamada ise başkasına ait bir çalışmayı alıntı veya kaynak göstermeden kullanmaktır.

Akademik dünyada kınanan ve hoş karşılanmayan bir eylem olan intihal; telif hakkı ihlali, fikir hırsızlığı, eser hırsızlığı, akademik hırsızlık ve emek hırsızlığı gibi farklı şekillerde de ifade edilmektedir.

Aynı zamanda kaynak göstermeksizin kopyalanan fikir ve metinlerin farklı cümlelerle ifade edilmesi yani paraphrasing, yapılan eylemi intihal dışında tutmaz.

Akademik intihal kapsamı ise şu şekildedir:

• Kaynak belirtmeksizin yapılan bireysel intihal
• Çevrimiçi kaynakların kopyala-yapıştır mantığıyla kullanılması
• Kullanılan kaynağa atıf yapılmadan cümlelerin sırasının değiştirilerek kullanılması

Akademik intihal nedir sorusunu yanıtladıktan sonra diğer detaylarla devam edelim…

İntihal Türleri

Akademik intihal nedir kısaca açıkladıktan sonra daha net şekilde anlaşılması için türlerini inceleyerek devam edelim…

Yaygın olarak akademik intihal türleri şu şekildedir:

Kaynak gösterilmeden yapılan intihal türleri

• Doğrudan intihal (direct-plagiarism)
• Mozaik intihal (mosaic-plagiarism)
• Kendi kendine intihal (self-plagiarism)
• İzinsiz kullanım intihali (unattributed use)
• Çeviri intihal (translation- plagiarism)

Kaynak gösterilerek yapılan intihal türleri

• Saklanan alıntı (hidden-citation)
• Aşırı alıntı intihali (over- citation)
• Yanlış alıntı intihali (incorrect citation)
• Cümle veya kelimeleri değiştirmek suretiyle intihal (paraphrasing plagiarism)

Listelediğimiz intihal türlerini daha detaylı şekilde inceleyelim…

Doğrudan İntihal

Kullanılan kaynaktan birebir, kelime kelime kullanma durumudur. Akademik intihaller arasında en yaygın olan türdür.

Alıntı yapmadan ve kaynak göstermeden başka bir eserin bir kısmının veya tamamının kullanıldığı bu durum soruşturmaya tabiidir ve ağır sonuçları vardır.

Mozaik İntihal

Bu tür intihalde farklı bir çalışmadan alınan belirli kısım ve parçalar karıştırılarak, yer değiştirilerek kullanılır.

Diğer intihal türlerine oranla anlaşılması daha zor olan mozaik intihalde tüm olarak kopyalanmak yerine kelime değişiklikleri yapılır.

Kendi Kendine İntihal

Yazar kişinin daha önce kendi eserinde kullandığı kısım veya cümleleri sonradan yaptığı çalışmasında da kullanması durumudur.

Bu intihal türü etik ihlal olarak görülür. Nedeni ise yazarın kendi eserini kaynak göstermemiş oluşudur. Kendi eserlerinden alıntı yapılsa dahi kaynak göstermek gerekmektedir.

İzinsiz Kullanım İntihali

Başka birine ait buluş veya fikirlerin olması gerektiği şekilden uzakta atıf yapmadan kullanılmasını ifade eder.

Başkasının fikirlerini kendi fikri gibi gösteren kişi izinsiz kullanımdan kaynaklı intihal yapmış olur.

Çeviri İntihal

Yapılan çalışmada farklı dilden bir eser veya çalışmanın içeriğinin kaynak gösterilmeksizin kullanılması durumudur.

Türkçe veya başka dillere çevrilerek kullanılan başkasına ait cümleler çeviri intihali kapsamına girmektedir.

Saklanan Alıntı

Bu tür intihalde yazar, alıntı yaptığı kaynaklara metin içerisinde değinse de dipnot veya kaynakçada belirtmez.

Hangi çalışmadan alıntı yapıldığının net anlaşılmasının zor olduğu bu alıntı türü etik ihlaline neden olacaktır.

Aşırı Alıntı İntihali

Yapılan çalışmada başka bir kişiye ait çalışma veya eserden aşırı miktarda alıntı yapılması durumu kişinin kendi özgün fikirlerini yeteri düzeyde bulundurmadığını gösterebilir.

Başka bir çalışmadan aşırı alıntı yapılan bu durum etik ihlalini gündeme getirir.

Yanlış Alıntı İntihali

Yapılan çalışmada alıntı yapılan kısma ilişkin belirtilmesi gereken kaynakların eksik veya hatalı olarak yer alması durumudur.

Başka kaynaktan alıntı yapılmışsa ve bu alıntıda bilgi yanlış sunulmuşsa veya kaynak göstermeden kullanılmışsa da intihal durumu oluşacaktır.

Cümle veya Kelimeleri Değiştirmek Suretiyle İntihal

Başka bir kaynaktan alınan metin yazarın kendi ifadeleriyle yeniden kullanılmışsa ve uygun şekilde kaynak gösterilmemişse intihal durumu oluşur.

Bir düşünce veya fikrin yeniden anlatılması anlamına gelen bu durumda uygun atıf yapılmaması intihale sebebiyet verir.

Bu tür kullanımlar yaygın olduğu için akademik çalışma yaparken son derece dikkat edilmesi gereken bir durumdur.

Akademik İntihal Örnekleri

İntihal türlerini inceledikten sonra dünyadan intihal örnekleriyle devam edelim…

Senatör John Walsh: Yüksek Lisans Tezi İntihali

2007 yılında Senatör John Walsh Birleşik Devletler Kara Harp Akademisi’nde aldığı yüksek lisans derecesi için makalesini sundu. Daha sonra Orta Doğu politikasına ilişkin tezin üçte ikisi başka yerlerde kaynak gösterilmeden kullanıldı.

Doris Kearns Goodwin: Tarihçe İntihali

Amerika’nın en ünlü tarihçilerinde biri olan Goodwin, “The Fitzgeralds and the Kennedys” adlı kitabı nedeniyle tartışmaların ortasında kaldı.

McTaggart’ın Kathleen Kennedy biyografisinin birçok bölümünü intihal etmekle suçlandı. Sonrasında yapılan araştırmalar neticesinde Goodwin’in aslında McTaggart’ın eserinden 50 kadar pasajı, ona gerekli krediyi vermeden ödünç aldığını ortaya çıkardı. 

Akademik intihal nedir sorusuna örnekler verdikten sonra cezai yaptırımlarla devam edelim…

Akademik İntihal Cezası Nedir?

Başkasına ait fikir ve düşüncelerin uygun şekilde alıntı yapılmadan kullanılmasını ifade eden intihal, hukuki yaptırımları olan bir durumdur.

Akademik intihal yapmanın cezası öncelikli olarak disiplin soruşturmasıyla başlar. Soruşturmanın devamında intihal kapsamına göre farklı sonuçlar ortaya çıkabilir.

Bu durumlardan biri şikayete bağlı cezai yaptırımdır. Şikayetçi olan kişinin Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvuru yapması durumunda hapis cezası yaptırımı olabilir.

Akademik anlamda karşılaşılabilecek en ciddi durum ise intihal yaptığı tespit edilen kişinin görevinden uzaklaştırılmasıdır. Bu durumda söz konusu olan akademisyen bir daha herhangi bir kadroya atanamaz.

İntihalin tespiti için kullanılan araçlar ise şu şekildedir:

• Turnitin
• iThenticate
• İntihal.net

Hapis cezasına karar verilmesi durumunda bu süre altı aydan iki yıla kadar olabilmektedir. Aynı zamanda para cezasıyla da cezalandırma yapılabilir.

İntihal eyleminin dağıtma ve yayımla şeklinde yapılması durumunda söz konusu hapis cezasının üst sınırı beş yıl olmaktadır.

Sık Sorulan Sorular

Akademik intihal nedir sorusunu yanıtladıktan sonra merak edilenlerle devam edelim:

YÖK intihal cezası nedir?

İntihal yapıldığının tespit edilmesi ve kesinleşmesi durumunda kişinin görevine son verilir ve buna ek olarak hukuki süreç devam eder.

ChatGPT intihal sayılır mı?

Akademik çalışmalarda ChatGPT kullanıldığının tespit edilmesi durumunda intihal kapsamında değerlendirilmektedir.

Bu yazımızda akademik intihal nedir sorusu etrafında merak edilenlere yer verdik. Konuyla alakalı görüşlerinizi yorumlar kısmından bizimle paylaşabilirsiniz…