Paylaş

Çan Eğrisi Olan Üniversiteler: Puan Nasıl Hesaplanır?

04.03.2025

Türkiye’de birçok üniversite, öğrencilerin başarılarını ölçmek için çeşitli yöntemler kullanırken, çan eğrisi sistemi özellikle dikkat çeken bir uygulamadır.

Çan eğrisi olan üniversiteleri sizin için listeledik. Hazırsanız, başlayalım!

Çan Eğrisi Olan Üniversiteler

Çan eğrisi, sınıfın genel performansına göre notların dağıtıldığı bir sistem olarak öne çıkar ve hem avantajları hem de dezavantajlarıyla sıkça tartışılır.

Türkiye’de çan eğrisi sistemi, geçmişte daha yaygın bir şekilde kullanılırken, günümüzde bazı üniversiteler mutlak puanlama sistemine geçmiş durumdadır.

Ancak hâlâ birçok devlet ve vakıf üniversitesinde bu sistem uygulanmaya devam etmektedir. Çan eğrisi, genellikle dersin veya bölümün akademisyeninin tercihine bağlı olarak kullanılır ve her üniversitenin bu sistemi uygulama şekli farklılık gösterebilir.

Ayrıca, Açıköğretim Fakültesi (AÖF) gibi uzaktan eğitim veren kurumlarda da çan eğrisi sistemi aktif bir şekilde kullanılmaktadır.

Türkiye’de çan eğrisi olan üniversiteleri sizin için araştırdık…

Çan Eğrisi Uygulayan Üniversiteler

Aşağıda, çan eğrisi sistemini uyguladığı bilinen bazı üniversitelere yer verilmiştir:

Gazi Üniversitesi

Gazi Üniversitesi, özellikle bazı bölümlerinde çan eğrisi sistemini kullanmaya devam etmektedir. Öğrencilerin notları, sınıfın genel ortalamasına göre değerlendirilir.

Süleyman Demirel Üniversitesi

Süleyman Demirel Üniversitesi’nde de çan eğrisi uygulaması görülebilir. Ancak bu durum dersin hocasına ve bölüm politikalarına göre değişiklik gösterebilir.

İstanbul Üniversitesi

Türkiye’nin köklü üniversitelerinden biri olan İstanbul Üniversitesi, bazı fakültelerinde çan eğrisini kullanır. Özellikle kalabalık sınıflarda bu sistem daha sık tercih edilir.

Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ)

Ankara’nın köklü üniversitelerinden ODTÜ’de çoğu derste çan sistemi kullanılmaktadır. Fakat bu uygulamanın dışında kalan bölüm ve dersler de vardır.

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ)

KTÜ’de çan eğrisi, belirli derslerde sınıfın genel başarısına göre notlandırma yapmak için kullanılmaktadır.

Bartın Üniversitesi

Bartın Üniversitesi, çan eğrisi uygulayan devlet üniversitelerinden biridir. Sistem, özellikle zor derslerde öğrencilerin geçme notunu dengelemek için kullanılır.

Kırıkkale Üniversitesi

Kırıkkale Üniversitesi’nde de çan eğrisi, bazı bölümlerde ve derslerde aktif bir şekilde uygulanır.

Kocaeli Üniversitesi

Kocaeli Üniversitesi’nde çan eğrisi kullanımı ders bazında değişiklik gösterse de birçok akademisyen tarafından tercih edilmektedir.

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nde çan eğrisi, sınıfın genel performansına göre notlandırma yapmak için kullanılan bir yöntemdir.

Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi

Çan eğrisi olan üniversiteler listemizin son sırasında Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi yer almaktadır. Üniversitede notlandırma için çan eğrisi kullanılmaktadır.

Türkiye’de çan eğrisi olan üniversiteleri inceledikten sonra diğer detaylarla devam edelim…

Çan Eğrisi Olmayan Üniversiteler

Çan eğrisi sistemi her üniversitede zorunlu bir uygulama değildir. Bazı üniversiteler mutlak puanlama sistemine geçiş yapmış ve sabit geçme notları belirlemiştir.

Yukarıda sayılan üniversiteler dışında kalan birçok devlet ve vakıf üniversitesinde çan eğrisi kullanılmaz ya da sadece belirli derslerde akademisyenin inisiyatifine bırakılır.

Örneğin, bazı vakıf üniversiteleri bireysel başarıyı ön plana çıkaran bir sistem tercih ederken, devlet üniversitelerinde bu durum bölüme veya hocaya göre değişiklik gösterebilir.

Çan Eğrisi Nedir?

Çan eğrisi, istatistiksel bir dağılım modeli olan normal dağılım (Gaussian dağılım) temel alınarak oluşturulan bir notlandırma sistemidir. Bu sistemde, bir sınıfın sınav sonuçları bir çan şeklindeki eğriye göre dağıtılır.

Çan eğrisi, öğrencilerin bireysel başarılarından ziyade sınıfın genel performansını dikkate alır ve notlar buna göre düzenlenir.

Genellikle sınav sonuçlarının ortalaması eğrinin merkezini oluşturur ve diğer notlar bu merkezin etrafında dağıtılır. Harf notları (AA, BB, CC gibi) bu dağılıma göre belirlenir.

Çan eğrisi sadece üniversite sınavlarında değil, aynı zamanda şirketlerde performans değerlendirmesi gibi farklı alanlarda da kullanılmaktadır.

Ancak üniversite bağlamında, çan eğrisi genellikle vize, final ve bütünleme sınavlarında uygulanır.

Sistem, sınıfın genel ortalamasına göre geçme notunu belirlediği için bazen düşük not alan öğrencilerin geçmesini sağlayabilirken, yüksek not alan bazı öğrencilerin harf notlarını düşürebilir.

Üniversitede çan sistemi nedir sorusuna yanıt verdikten sonra nasıl hesaplandığıyla devam edelim…

Çan Eğrisi Nasıl Hesaplanır?

Çan eğrisi hesaplaması, sınıfın genel performansına dayalı bir matematiksel işlem gerektirir. Hesaplama yapılırken genellikle sınıfın ortalaması (aritmetik ortalama) ve standart sapma gibi istatistiksel veriler kullanılır.

Çan eğrisi puan hesaplamasında temel formül şu şekildedir:

HBN (Ham Başarı Notu) = (Vize Notu x Vize Ağırlığı) + (Final Notu x Final Ağırlığı)

Daha sonra bu ham başarı notu, sınıfın genel ortalaması ve standart sapması ile kıyaslanarak harf notuna çevrilir. Örneğin:

Sınıf ortalaması 50, standart sapma 5 ise:
- 70 ve üzeri: AA
- 65-69: BA
- 60-64: BB
- 55-59: CB
- 50-54: CC

Bu dağılım, akademisyenin belirlediği kriterlere göre değişiklik gösterebilir. Ayrıca vize ve final sınavlarının ağırlıkları da üniversiteye göre farklılık gösterebilir.

Çoğu üniversitede vize %30, final %70 etkiliyken, bazı üniversitelerde bu oranlar %40-%60 şeklinde olabilir.

AÖF gibi açık öğretim sistemlerinde ise çan eğrisi daha standart bir şekilde uygulanır. Örneğin, AÖF’te geçme notu genellikle 35 olarak belirlenir ve 30-49 aralığında not alan öğrenciler koşullu olarak geçebilir.

Çan Eğrisinin Avantajları ve Dezavantajları

Çan eğrisi sistemi, hem öğrenciler hem de akademisyenler için çeşitli avantajlar ve dezavantajlar barındırır. Bu sistemi daha iyi anlamak için öne çıkan olumlu ve olumsuz yönlerine göz atalım…

Avantajlar

Düşük Notların Yükselmesi: Sınıfın genel ortalaması düşükse, çan eğrisi sayesinde düşük not alan öğrenciler bile geçme şansına sahip olabilir. Örneğin, 40 alan bir öğrenci CB ile geçebilir.
Kolay AA Alma: Normalde 90 ve üzeri puan gerektiren AA notu, çan eğrisiyle 65 gibi daha düşük bir puanla alınabilir.
Akademisyenin Esnekliği: Akademisyenler, sınavın zorluğuna veya sınıftaki genel duruma göre geçme notunu düşürebilir, böylece daha fazla öğrenci dersten geçebilir.
Genel Performansa Odaklanmak: Çan eğrisi, bireysel başarıdan ziyade sınıfın genel başarısını ölçer ve adil bir dağılım sağlamaya çalışır.

Dezavantajlar

Yüksek Notların Düşmesi: Sınıfın ortalaması yüksekse, 80 gibi yüksek bir not alsanız bile harf notunuz düşük olabilir ve hatta dersten kalabilirsiniz.
Rekabetin Artması: Çan eğrisi, öğrenciler arasında rekabeti artırabilir ve bu durum sosyal ilişkileri olumsuz etkileyebilir; örneğin not saklama gibi davranışlar ortaya çıkabilir.
Belirsizlik: Geçme notu ve harf notları sınavdan sonra belirlendiği için öğrenciler sınav öncesinde net bir hedef koyamayabilir.
Akademisyenin İnisiyatifi: Bazı durumlarda akademisyenin geçme notunu yükseltmesi, beklenmedik şekilde öğrencilerin başarısız olmasına neden olabilir.